Geriatryczna skala oceny depresji (GDS-15)
Częstym schorzeniem towarzyszącym chorobom przewlekłym w wieku starszym (od mniej więcej 65 r.ż.), dotykającym nie tylko osoby chore, ale ich najbliższych, w szczególności współmałżonków jest depresja. Powodują ją obawy o własną przyszłość, rosnące trudności z radzeniem sobie z normalnym funkcjonowaniem, a u opiekunów także uciążliwości związane z opieką. W potocznej świadomości depresja bywa traktowana nie jako choroba, lecz raczej jako stan obniżonego nastroju, z którym należy sobie poradzić lub też wychodzi się z niego niejako samoistnie, tak jak np. z lekkiego przeziębienia bez udziału lekarza i leków. W pewnej części jest to pogląd słuszny. Jeśli jednak stany depresyjne pojawiają się często, trwają dłużej oraz łączą się z objawami somatycznymi (np. dolegliwości bólowe) należałoby wziąć pod uwagę fakt, iż mamy do czynienia z jednostką chorobową, zwaną depresją i wymagającą leczenia farmakologicznego. Zdecydować musi jednak o tym lekarz: rodzinny lub psychiatra. Trzeba jeszcze dodać, iż w diagnozie depresji w zasadzie nie ma znaczników biologicznych (np. w badaniu krwi) oraz zmian, pozwalających potwierdzić się badaniami obrazowymi (RTG, USG, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny). Tak więc opiera się ona przede wszystkim na wywiadzie/rozmowie z pacjentem. Stosuje się ponadto różnego rodzaju ankiety/skale. Są wśród nich takie, w których badanie wykonuje lekarz oraz przeznaczone do samodzielnej oceny przez pacjentów.
Skalą taką, specjalnie zaprojektowaną do oceny depresji u osób starszych jest tzw. Geriatryczna skala oceny depresji GDS. Poniżej znajdą Państwo jej dwie wersje: dla 15 i 4 cech. Ostatnią można zastosować wobec osób, u których zaburzenia poznawcze uniemożliwiają lub znacząco utrudniłyby wykonanie badania 15 cech.
Jak przeprowadzić badanie:
Obie skale składają się z prostych pytań, na które należy odpowiedzieć TAK lub NIE. Pytania mogą być również czytane osobie badanej. Dla odpowiedzi oznaczonych gwiazdką przyznajemy 1 punkt, zaś w pozostałych przypadkach 0 punktów. Ważny jest również czas badania. Dla wersji „15” nie powinien on przekroczyć 2-2,5 minuty, a wersji „4” – 1 minuty.
Dla GDS-15 wynik od 6 punktów wzwyż oznacza podejrzenie wystąpienia depresji, a w GDS-4 jest to wynik od 1 punktu. Pamiętajmy jednak, iż uzyskanie takiej punktacji nie jest jeszcze równoznaczne z diagnozą depresji, ale ważnym wskazaniem do zasięgnięcia porady lekarskiej, zwłaszcza w przypadkach, gdy wyraźnie odczuwamy objawy depresji.
UWAGA! Geriatryczna Skala Oceny Depresji jest narzędziem pomocniczym. Wynik testu powinien zostać skonsultowany z psychologiem lub psychiatrą. Skierowanie do poradni zdrowia psychicznego nie jest wymagane!